کنگره بین المللی زیست فناوری گیاهان دارویی و قارچ های کوهی

صفحه اصلی / چهارمین کنگره بین المللی و پنجمین همایش ملی زیست فناوری گیاهان دارویی و قارچ های کوهی

برآورد اقتصادی تولید و عملکرد گیاه دارویی زوفا در شرایط دیم (دماوند)

نویسندگان :

سمانه اسدی صنم¹ محمدحسین لباسچی² میثم انصاری³ فاطمه ذاکریان⁴

1- موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور 2- موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور 3- موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور 4- موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

کلمات کلیدی :

تولید اقتصادی،کم باران،زوفا

چکیده :

یکی از مهم‌ترین مسایلی که کشاورزی به ویژه در مناطق گرم و خشک جهان و از جمله ایران با آن مواجه است، مشکل کمبود آب است. لذا رویکرد به سمت گیاهانی که از ویژگی‌های مقاوم به خشکی و نیاز آبی اندک بهره‌مند باشند، از برنامه‌های اصولی و لازم در این مناطق است. اين پژوهش با هدف توليد و بهينه سازي الگوهاي مناسب کشت ديم گونة مقاوم و با ارزش زوفا (Hyssopus officinalis L.) در منطقه ‌دماوند به صورت پایلوت تحقیقی- ترویجی در سطح 3000 متر‌مربع در ايستگاه تحقيقات با تراکم 50000 بوته در هکتار مرتع همند آبسرد در سال‌های زراعی 1400-1396 اجرا شد. در اين پروژه به منظور دستيابي به پتانسيل توليد زوفا در شرايط ديم منطقة دماوند، بر‌اساس تحقيقات انجام شده در اين ايستگاه و برخي مناطق ديگر ، با مصرف کود پوسيده حيواني به ميزان 25 تن در هکتار به همراه 45 و 60 کيلوگرم در هکتار اوره و سوپرفسفات، عملکرد‌ کمي و کيفي زوفا مورد بررسي قرار گرفت. ارتفاع بوته (9/36 سانتی‌متر) و سطح تاج پوشش (51 × 2/51 سانتی‌متر) اندازه گیری شد و سپس عملکرد سرشاخة گل‌دار، درصد اسانس و ترکيبات آن و در نهایت برآورد اقتصادی گیاه مورد بررسي قرار گرفت. اجرای پایلوت گیاه زوفا در شرایط اقلیمی دیم دماوند-آبسرد در طی سال های اجرای طرح، استقرار 80 درصد از پایه های گیاهی نشاکاری شده را نشان می دهد. میانگین اسانس گیاه در چهار سال رشد اقتصادی گیاه، 6/0 درصد به‌دست آمد. بیشترین مقدار اسانس با عدد 68/0 درصد در سال چهارم اندازه‌گیری شد که نسبت به سال اول حدود 30 درصد افزایش داشت. در اسانس زوفا، 18 ترکیب یافت شد که 3/99 درصد از اسانس را تشکیل دادند. مهم‌ترین ترکیبات تشکیل دهنده اسانس، سیس پینوکامفن (40 درصد) و ترانس پینوکامفن (30 درصد) (Cis and Trans pinocamphone) بودند. میانگین عملکرد سرشاخه گلدار خشک زوفا در پایلوت دیم، 2500 کیلوگرم در هکتار بود. با احتساب قیمت 70000 تومان (در سال 1400) برای هر کیلوگرم سرشاخه گلدار خشک، درآمد پایلوت دیم زوفا، 175 میلیون تومان در هکتار خواهد بود. با توجه به عملکرد زوفا (2500 کیلوگرم در هکتار) در سال سوم، "سال اقتصادی رشد گیاه" نسبت به عملکرد سالانه گندم (800 کیلوگرم در هکتار)، کشت دیم گیاه دارویی چندساله زوفا در مقایسه با کشت زراعی گندم با توجه به شرایط اقلیمی حاضر (کاهش و غیریکنواختی در بارش های مؤثر)، می تواند صرفه اقتصادی بالایی را نصیب کشاورزان و بهره برداران مناطق مناسب کشت این گیاه با ارزش دارویی نماید.