کنگره بین المللی زیست فناوری گیاهان دارویی و قارچ های کوهی

صفحه اصلی / پنجمین کنگره بین المللی و ششمین همایش ملی زیست فناوری گیاهان دارویی و قارچ های کوهی

نقش کلیدی متابولیت‌های ثانویه در بهبود تحمل به فلزات سنگین در گیاهان تلقیح‌شده با قارچ‌های همزیست

نویسندگان :

محمدرضا جلالی¹ مینا امانی²

1- دانشگاه تبریز 2- دانشگاه تبریز

کلمات کلیدی :

اندوفیت،آنتی‌اکسیدان،تنش غیرزیستی،فلزات سنگین،متابولیت‌های ثانویه،میکوریزا

چکیده :

آلودگی خاک به فلزات سنگین مانند کادمیم، سرب، نیکل و روی، یکی از چالش‌های عمده زیست‌محیطی و کشاورزی در سال‌های اخیر به شمار می‌رود. این فلزات با اختلال در ساختارهای سلولی و افزایش تنش اکسیداتیو، رشد و باروری گیاهان را تحت تأثیر قرار می‌دهند و در نتیجه عملکرد و کیفیت محصولات را کاهش می‌دهند. گیاهان در پاسخ به این تنش‌ها، با فعال‌سازی مجموعه‌ای از مسیرهای دفاعی، از جمله تولید متابولیت‌های ثانویه به دفاع می‌پردازند. ترکیباتی نظیر فلاونوئیدها، آلکالوئیدها، گلوکوزینولات‌ها و ترپنوئیدها، از طریق شلاته‌سازی یون‌های فلزی، حذف گونه‌های فعال اکسیژن و تنظیم سیگنال‌های هورمونی، در افزایش تحمل گیاه به فلزات سنگین نقش دارند. همچنین، قارچ‌های همزیست، به‌ویژه قارچ‌های آربوسکولار میکوریزا و اندوفیت‌ها، می‌توانند مسیرهای بیوسنتزی متابولیت‌های ثانویه را در گیاهان میزبان فعال یا تقویت کنند. این قارچ‌ها با بهبود جذب عناصر غذایی، کاهش انتقال فلزات به اندام‌های هوایی و تحریک سامانه‌های آنتی‌اکسیدانی، ظرفیت دفاعی گیاه را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهند. این مقاله به بررسی جامع مکانیسم‌های فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و مولکولی تعامل قارچ‌های همزیست با مسیرهای تولید متابولیت‌های ثانویه در گیاهان تحت تنش فلزات سنگین می‌پردازد و افق‌های نوین در فیتورمدیشن، کشاورزی پایدار و کاربردهای زیست‌فناورانه را ترسیم می‌کند.