کنگره بین المللی زیست فناوری گیاهان دارویی و قارچ های کوهی

صفحه اصلی / چهارمین کنگره بین المللی و پنجمین همایش ملی زیست فناوری گیاهان دارویی و قارچ های کوهی

ارزیابی شدت نور در تولید ترکیبات موثره گیاهان خانواده نعناعیان (مطالعه موردی)

نویسندگان :

سعید حضرتی¹ مسعود حسن پور² حمید محمدی³ ایرج عزتمند⁴

1- شهید مدنی آذربایجان 2- دانشگاه شهیدمدنی آذربایجان 3- دانشگاه شهید مدنی آذربایجان 4- دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

کلمات کلیدی :

اسانس،شدت تابش،متابولیت های ثانویه،نعناع

چکیده :

نعناعیان یکی از مهمترین تیره های گیاهان دارویی و معطر هستند، که گونه های معطر و مهم دارویی همچون نعناع فلفلی، آویشن، پونه، مریم گلی و کاکوتی ...جزو این تیره می باشند. ترکیب ها و عملکرد فیتوشیمایی تأثیر مهمی بر ارزش تجاری گیاهان دارویی به خصوص خانواده نعناعیان دارد، که تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله شرایط رشد، ژنوتیپ، گونه، عوامل محیطی و ... قرار می گیرد. تنش های محیطی از مهمترین عوامل تغییر در رشد، عملکرد و کیفیت گیاهان و محصولات کشاورزی می باشند، که در واقع با تغییر در عوامل محیطی سبب تغییر در وضعیت فیزیولوژیکی گیاه می گردند. در بین عوامل محیطی نور یکی از مهمترین عوامل محیطی است که بشدت بر رشد، عملکرد و ترکیبات فیتوشیمیایی گیاهان دارویی و معطر تاثیر می گذارد است. گیاهان بسته به شدت،کیفیت نور و همچنین شرایط ساختاری و مورفولوژیکی گیاه مانند فاصله برگ از منبع نوری، سن برگ، ساختار برگ و میزان کلروفیل آن، مقدار متفاوتی از نور دریافتی توسط گیاهان را مورد استفاده قرار می دهند و در نهایت بر رشد ، عملکرد و کیفیت ترکیبات ماده موثره گیاهان دارویی و معطر تاثیر گذار خواهد بود. در تحقیقات حاضر گیاهان دارویی نعناع فلفلی و کاکوتی تحت رژیم های مختلف نور مورد ارزیابی قرار گرفت. شدت نور کم در گیاه نعناع فلفلی باعث شد که بیشترین مقدار اسانس و بیشترین میزان منتول تولید شود اما در شدت نور بالا منتون بیشتری وجود داشت. در گیاه دارویی کاکوتی کاهش شدت تابش نور توانست میزان رشد، عملکرد و درصد اسانس را بشدت در مقایسه با نعناع فلفلی کاهش بدهد. با توجه به اینکه نعناعیان متابولیتهای ثانویه ی مهمی تولید می کند که در صنایع مختلف مانند صنایع غذایی ، شیرینی سازی و شکلات، نگهداری مواد غذایی ، طعم و عطر، صنایع آرایشی و بهداشتی و داروسازی و همچنین اسانس آن برای دفع حشرات، فعالیت های ضد باکتریایی و ضد قارچی استفاده می شود. پس فراهم آوردن شرایط مناسب نوری برای تولید بهینه ترکیبات موثره در گونه های مختلف تیره نعناعیان امری بدیهی و ضروری می باشد. نتایج نشان داد که گیاهان دارویی خانواده نعناعیان بشدت نسبت به تغییر شدت نور واکنش نشان می دهند که در مطالعه حاضر واکنش مثبت گیاه دارویی نعناع و واکنش منفی گیاه کاکوتی مشاهده شد.