کنگره بین المللی زیست فناوری گیاهان دارویی و قارچ های کوهی

صفحه اصلی / چهارمین کنگره بین المللی و پنجمین همایش ملی زیست فناوری گیاهان دارویی و قارچ های کوهی

بررسی اثر عصاره گیاهان جینسینگ،سرخارگل، گل بنفشه و زنجبیل بر روی باکتری اشرشیاکلای در شرایط آزمایشگاهی و مدل حیوانی

نویسندگان :

آنیتا خان احمدلو¹

1- دانشگاه آزاد زنجان

کلمات کلیدی :

جینسینگ،سرخارگل،گل بنفشه،زنجبیل،باکتری اشرشیا کلای،شرایط آزمایشگاهی،مدل حیوانی

چکیده :

1-1. بیان مساله بیماری هایعفونی، بیماری هایگستردهوشایعدرجهانهستند کههزینه هایفراوانیرابه جوامعبشریتحمیل می‌کنند و تهدیدی برای سلامت بشر محسوب می‌شوند. میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری ها روز به‌ روز در جهان، به‌خصوص در کشورهای در حال توسعه رو به افزایش است. یکی از راه های اصلی درمان بیماری -های عفونی، استفاده از آنتی‌ بیوتیک است.امروزهباافزایشاستفاده ازآنتی‌ بیوتیک هایرایجدرمانی،مقاومت گونه های میکروبی بیماری زا، در حال شیوع و گسترش روزافزون است(1). یکی از دلایل مقاومت باکتری ها تشکیل ساختارهای بیوفیلمی است که به معظل شدید عفونت ها تبدیل شده است. بیوفیلم، اجتماعی از سلول های میکروبی است که با یک ماتریکس خارج سلولی شامل اگزوپلی ساکارید، پروتئین و DNAمحصور شده اند و این ماتریکس نقش حفاظتی از سلول را در برابر عوامل مختلف بر عهده دارد که مانع از نفوذ ترکیبات ضدمیکروبی و عملکرد مناسب آن ها می‌شود؛ به طوری که برخی از محققان ادعا می کنند مقاومت بیوفیلمی باکتری ها نسبت به آنتی‌بیوتیک هزاران برابر بیشتر از فرم منفرد باکتریایی است(2). در سال های اخیر، اهمیتبیوفیلمدرایجاد بیماری ها، گسترش مقاومت های میکروبی و اثرات جانبی مصرف آنتی‌بیوتیک ها باعث شده است محققان به منظور دستیابی به ترکیبات ضدمیکروبی جدید، به‌ویژه در فرم بیوفیلم میکروب ها، از ترکیبات طبیعی مانند عصاره های گیاهی استفاده کنند. گیاهان دارویی، بهترین کاندید برای مهار باکتری های عفونت زای مقاومت به آنتی‌بیوتیک هستند که از مزایای آن می توان به کم‌بودن هزینه تولید، عوارض جانبی کم، نداشتن مشکلات زیست‌محیطی اشاره کرد(3). گیاهان دارویی با داشتن متابولیت های ثانویه فراوان، مواد مؤثر اولیه بسیاری از داروها را دارند. در نتیجهاین گیاهان می توانندبهعنوان یکیازمهم ترینمنابعداروییبااثراتضدباکتریاییو ضدقارچیجدیدشمردهشوند(4). این گیاهان از طریق تحریک سیستم ایمنی، فعالیت ضد التهابی و ضد اکسیدانی، افزایش هضم و جذب مواد غذایی و فعالیت های ضدباکتریایی، ضدقارچی و ضدانگلی در درمانبسیاری از بیماری هابهکار می روند(5). ایرانبهعلتآبوهوای متنوعووسعتزیادتنوع زیادی ازگیاهانداروییرا دارد کهاساسوپایه طبسنتیکشورراتشکیلمی دهد. اشرشیاکلی بخشی از باسیل های گرم منفی فلور طبیعی روده بزرگ انسان و حیوانات را تشکیل میدهد و نقش مهمی در فیزیولوژی سیستم گوارشی به عهده دارد. سویه های بیماری زای اشرشیاکلی به واسطه عوامل ژنتیکی قابل انتقال مانند پلاسمیدها، ترانسپوزنها، باکتریوفاژها و لوکوس های پاتوژنیسیتی فاکتورهای بیماری زایی را کسب می کنند. بروز اسهال، عفونت های دستگاه ادراری، مننژیت و سپتی سمی از مهم ترین عفونت های سویه های بیماری زای اشرشیاکلی هستند(6). سویه های اشرشیاکلی مولد اسهال براساس خصوصیت ویرولانس، مکانیسم بیماری زایی و علائم کلینیکی به پاتو تایپ های مختلف تقسیم بندی می شوند. اشرشیاکلی انتروپاتوژنیک، عامل بیماری اسهال نوزادان و کودکان به صورت تک گیر و همه گیر در کشورهای در حال توسعه بوده و از قدیمی‌ترین پاتو تایپ های شناسایی شده اشرشیاکلی می باشد. اشرشیاکلی انتروپاتوژنیک در روده کوچک تکثیر یافته و باعث اسهال حاد و غیر خونی می شود. این ارگانیسم از طریق اتصال به دیواره روده باعث به هم ریختگی ساختار سلول های اپی تلیال روده و منجر به ایجاد ضایعات هیستوپاتولوژیک در سطح روده می شود که با این عمل پدیدهجذب و دفع روده مختل می گردد. در صورت بروز اسهال خونی، استفاده از آنتی بیوتیک ها، تنها راه درمان محسوب می شود، ليكن استفاده نابجا و فراوان از آنتی بیوتیک ها نه تنها منجر به بروز عوارض جانبی در بیمار می شود؛ بلکه ظهور سوش های باکتریایی با مقاومت های داروییچندگانه را نیز به همراه دارد (7). عصاره های گیاهی و ترکیبات فعال موجود در آنها، به علت داشتن اثرات شناخته شده ضدباکتریایی، کاربرد زیادی در طب سنتی و کنترل رشد باکتری های بیماری زا و عامل فساد غذایی دارند. با توجه به مقاومت دارویی و عوارض جانبی داروهای ضد میکروبی شیمیایی، در چند دهه اخیر رویکرد تحقیقات علمی به سوی دستیابی به مواد فعال بیولوژیک گیاهی بوده است. گیاهان را می توان به عنوان منبعی از مواد شیمیایی بالقوه مفید دانست که تنها بخشی از آنها مورد بهره برداری قرار گرفته اند (8).