کنگره بین المللی زیست فناوری گیاهان دارویی و قارچ های کوهی

صفحه اصلی / چهارمین کنگره بین المللی و پنجمین همایش ملی زیست فناوری گیاهان دارویی و قارچ های کوهی

واکنش دو گونه پونه‌‌سای عریان (NepetadenudateBenth) و پونه‌سای البرزی

نویسندگان :

معصومه لایق حقیقی¹ بهلول عباس زاده² مهردخت نجف پور نوایی³ بهروز نادری⁴

1- موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور 2- موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور 3- موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور 4- موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

کلمات کلیدی :

نعناعیان،Nepeta،تراکم،سرمادهی

چکیده :

تیره نعناع حدود 187 جنس و تقریباً 3000 گونه در دنیا دارد. 79 گونه از جنس Nepeta در ایران گزارش شده است. نتایج برخی تحقیقات نشان داده که گونه‌های متعلق به تیره نعناعیان از میزان فنل و آنتی‌اکسیدان بالایی برخوردار هستند و نیز برخی از آن‌ها غنی از ترپن‌ها هستند از جنس Nepetaدر طب سنتی به‌عنوانضدعفونی‌کننده و قابض استفاده مي‌شود، به‌عنوان درمانی برای خارش‌های پوستی در کودکان و هم‌چنین التیام مار و عقرب گزیدگی می‌باشد. خواص درمانی حائز اهمیت در جنس نپتا خواص آرامبخشی آن بدلیل وجود نپتالاکتون است. ﺑـﺮاﺳـﺎس ﺗﺤـﻘﻴـﻘﺎت‌انجام‌شده، در بیش‌ترگـونه‌هـای ﺟــﻨـﺲ Nepeta،ازجمله انواع Nepeta pogonosperma، N. crispa، N. mahanensis،N. ispahanica،N. eremophila و N. rivularis، اﻳﺰوﻣﺮﻫـﺎي ﻧﭙﺘﺎﻻﻛﺘﻮن و ﻳـﺎ 8،1-ﺳـﻴﻨﺌﻮل بیش‌ترﻳﻦ درﺻـﺪ اﺳـﺎﻧﺲ را ﺗﺸــﻜﻴﻞ ﻣــﻲدﻫﻨــﺪ. به‌منظور بررسی امکان زراعی کردن و تولید اقتصادی دو گونه پونه‌‌سای عریان (Nepeta denudate Benth.) و پونه‌‌سای البرزی (Nepeta crassifolia.)،اثر تیمارهای سرمادهی بذر و تراکم کاشت بر خصوصیات رشدی و کیفیت گیاه، درموسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع و در شرایط مزرعه بررسی شد.این تحقیق، به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد.عامل سرمادهی بذر پیش از کاشت در دو سطح بدون سرمادهی و سرمادهی در دمای 4 درجه‌سانتی‌گراد به ‌مدت 4 هفته و تراکم کاشت برای هر دو گونه، 40000 و 66000 بذر در هکتار بود.نتایج تجزیه واریانس گونه N.denudata نشان داد که اثر ساده تراکم کشت در سطح یک درصد بر عملکرد سرشاخه گل‌دار و در سطح پنج درصد بر عملکرد اسانس معنی‌دار شد. بیشترین عملکرد سرشاخه گلدار و عملکرد اسانس به‌ترتیب با میانگین‌های 3/582 و 9/3 کیلوگرم در هکتار در تیمار سرمادهی حاصل شد. نتایج تجزیه واریانس گونه N. crassifolia نشان داد که اثر ساده تراکم کشت بر عملکرد سرشاخه‌گلدار و عملکرد اسانس در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار شد. عملکرد سرشاخه گلدار و عملکرد اسانس در تیمار سرمادهی، به‌ترتیب با میانگین‌ 1460 و 2/10 کیلوگرم در هکتار بیش‌ترین بودند. با توجه به دو سطح تراکم کاشت در این تحقیق، تیمار تراکم 66000 هزار بذر در هکتار، مناسب شناخته شد. در حالی ‌که اثر معنی‌داری در بین تیمارهای سرمادهی در هیچ‌یک از گونه‌ها مشاهده نشد.